عزیز نسین نویسنده و طنزنویس تركیه‌ای است كه آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده و جوایز بین‌المللی متعددی را كسب كرده است؛ مانند جایزه نخل طلا، خارپشت طلایی و مدال طلای تولستوی.
عزیز نسین نویسنده و طنزنویس تركیه‌ای است كه آثارش به زبان‌های مختلف ترجمه شده و جوایز بین‌المللی متعددی را كسب كرده است؛ مانند جایزه نخل طلا، خارپشت طلایی و مدال طلای تولستوی.
از او حدود دو هزار داستان و هفتاد رمان و نمایشنامه به‌جامانده است. این مطلب نیز بر اساس مطالعه هفتاد داستان كوتاه است كه در پنج مجموعه داستان از او خواندم به نام «مرض قند»، «به من چه مربوط»، «حرف بزنم یا نزنم»، «دم‌بریده‌ها» و یكی دیگر كه نامش را فراموش كرده‌ام.
عزیز نسین در تمام متنش تركیه‌ی زمانه‌ی خودش را بازنمایی می‌كند و این كار گویی رسالت ادبی او است. همچنین به‌خاطر شباهت‌های فرهنگی جامعه ایران و تركیه، آثار عزیز نسین در دل مخاطبان ایرانی نیز جا پیدا كرده و حتی گفته می‌شود كه برخی از طنزنویسان ایرانی از او تأثیر گرفته‌اند.
زندگی عزیز نسین
عزیز نسین در یك خانواده فقیر و بی‌سواد به دنیا آمد و در نوجوانی با وجود علاقه به تحصیل و نویسندگی به‌خاطر مسائل مالی مجبور شد كه به مدرسه نظامی برود.
او افسر ارتش شد؛ اما هم‌زمان از ترس برخورد حكومت با نام‌های مستعار مختلف برای روزنامه‌ها می‌نوشت.
عزیز نسین هم یكی از نام‌های مستعار او است كه رفته‌رفته به نام اصلی‌اش تبدیل شد. عزیز نام پدر او بود و نام اصلی‌اش نصرت بود.
گفته می‌شود عزیز نسین با دویست نام مستعار برای روزنامه‌ها نوشت و هر بار كه هویت او افشا می‌شد نام دیگری را برای خود انتخاب می‌كرد. البته نام‌های مستعار او را از برخورد حكومت نجات نداد و عزیز بارها زندانی شد. او نویسنده‌ای بود كه یك‌پایش در دادگاه و زندان و پایش دیگرش در پشت میزتحریرش بود
سبك طنز عزیز نسین
در مجموع فكر می‌كنم سبك عزیز نسین در چند مؤلفه اصلی خلاصه می‌شود:
سادگی: در متن عزیز نسین همه چیز به نهایت سادگی رخ می‌دهد. نثر و قلم ساده است. روایت ساده است. داستان‌ها پیچیدگی خاصی ندارند و همه چیز با زبانی شفاف و گویا بیان می‌شود.
به نظر می‌آید از آنجا كه مطالب او در روزنامه‌ها منتشر می‌شد این سادگی به شكلی تمام‌وكمال به وجود آمده است. البته این سادگی به نقطه‌ای می‌رسد كه داستان‌های كوتاهش در سطح یك مكتوب طنز متوقف می‌شوند و در واقع داستانی را ارائه نمی‌دهند.
نگاهی انتقادی و زبانی تلخ: عزیز نسین در یك مصاحبه‌ای می‌گوید من نمی‌دانم چطور طنزنویس شدم. من فقط می‌خواستم داستان‌های جدی بنویسم. از من می‌خواهند كه طنز را آموزش بدهم درحالی‌كه خودم نمی‌دانم طنز چیست. او در مصاحبه چیزی در این مضامین می‌گوید.
در واقع چیزی كه عزیز نسین را تبدیل به یك طنزنویس كرده است نگاهی منتقدانه به زمانه و مكانی است كه در آن زندگی می‌كند. طنز او از جنس یك طنز اصیل است كه من قبولش دارم و طرفدارش هستم. طنزی كه حتماً شخص یا اشخاصی را ناراحت می‌كند و تنها مایه سرگرمی و خنده نیست.
تمركز روی جامعه و سیاست و فرهنگ: عزیز نسین غالباً دست می‌گذارد روی سوژه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، چیزهایی كه دغدغه او به نظر می‌آیند البته او آثاری دارد كه در آن با نگاهی فلسفی با مسائل روبرو شده باشد؛ مانند رمان ملاقات با شیطان.
اما این نكته مشهور است كه تمركز او روی فساد و نابرابری اجتماعی و دیوان‌سالاری ناكارآمد و آزادی بیان است. زندان‌ها و حبس‌های متعددی كه كشیده نیز گویای این مطلب است.
روایت مردمان معمولی برای مردمان معمولی و توجه به فرهنگ عامه: در داستان‌پردازی معمولاً نویسنده یا یك شخصیت عجیب را در بستر یك موقعیت عادی می‌گذارد یا برعكسش را انجام می‌دهد و یا اینكه هم موقعیت و هم شخصیت عجیب هستند. اما در تمام داستان‌هایی كه از عزیز نسین خواندم یك شخصیت عادی در یك موقعیت معمولی قرار گرفته است.
او كه خود در یك خانواده فقیر زندگی كرده تمام توجهش به مردمان طبقه فقیر و متوسط است، در زندگی آنها ریز می‌شود و به جزئیات و باورها و اشتباه‌هایشان اشاره می‌كند.
مسائل كلان و مهم را نیز در زندگی همین قشر از جامعه خرد و بررسی می‌كند. داستان‌ها و كتاب‌های طنز او به‌نوعی یك كلاس آموزشی هستند كه مسائل سخت را به شكلی ساده و سرگرم‌كننده به مخاطبانش كه مخاطبان عام ادبیات هستند ارائه می‌دهد.
بیان دست‌نخورده واقعیت: در متن عزیز نسین واقعیت دقیقاً به همان شكلی كه هست بیان می‌شود.
نویسنده چیزی را از خود به آن اضافه نمی‌كند و آن‌قدر واقعیت از خیال ما پیشرو است كه حتی به نظر می‌آید عزیز از اغراق كه یكی از صنایع و ابزار طنز است استفاده نكرده و انگار همه چیز در واقعیت خودش اغراق‌آمیز است نه در داستان‌های نویسنده.
این ویژگی به مخاطب كمك می‌كند تا با دل‌وجان با او همراه شود و به گمانم علت دیده‌شدن اوست.
بازنمایی و بازسازی تركیه: عزیز نسین زمانه و مكان خودش را روایت می‌كند. محل زندگی‌اش، تركیه را با تمام ابعادش به تصویر می‌كشد. در متن او همه چیز درباره تركیه است.
این خصلت آن‌قدر پررنگ است كه مخاطب می‌تواند خودش را در تركیه پرچالش زمان عزیز نسین تصور كند و با آدم‌ها و قصه‌هایشان و فرهنگ آن كشور همراه شود.
این خصلت به گمانم به جهانی‌شدن عزیز نسین كمك كرده و او را در مقام یك طنزنویس جهانی قرار داده است، اینكه او تماماً حواسش و تمركزش روی مسائل و سوژه‌های پیرامونش بوده است.
نویسنده: محمدرضا زروندی
